Neska baten bahiketa mintzagai arrunta da Europako kantetan eta gehienetan historia tragikoa izaten da. Arrosa xuriaren artian edo Elorri xuriaren azpian erromantzean ere bahitutako dama hiltzen da, baina bukaera zoriontsua duten aldera batzuk badira ere: neskak hilaren itxura egiten du eta azkenik saritzat aitak ondo ezkontzen du.
Arrosa xuriaren azpian balada edo erromantzea 70. hamarkadaren bukaeran gure plazetan entzun genuen Haizea taldearen eskutik, Haizea taldekideen artean Amaia Zubiria eta Txomin Artola zeuden.
Arrosa xuriaren azpian: Haizea (1977)
Hauxe da Luis Dassance idazleak, 1931 urtean, Gure Herria aldizkarian argitaratu zuen bertsioa eta aldaera horri dagokion itzulpena:
| ELORRI XURIAREN AZPIAN | |
Elorri xuriaren azpian anderea lokartu,
arrosa bezen eder, elurra bezen txuririk,
hirur kapitainek hor deramate gortez enganaturik.
Hirur kapitainak jin ziren anderearen xerka;
zamarian ezarri dute mantoaz trozaturik,
Pariserat eraman dute ait'amek jakin gaberik.
Parisen ostalertsa batek ederki salutatu,
ederki salutatu, berriak ere galdatu:
- Bortxaz ala amodioz jina ziren, anderea, errazu.
Anderea zen orduian eztiki deklaratu:
- Ez, ez, ene bihotza arras bortxaz jina duzu,
hirur kapitainek galeriatik ebatsirik jina nuzu.
Kapitainek hitz hori entzunik, jin ziren andereagana:
- Anderea, afal zaite eztirik eta trankilik, hirur
kapitain badituzketzu gaur zure zerbitzari.
Anderea, hitz hori entzunik, hil hotza zen erori.
Kapitainek ere partitu beren tropak harturik,
ongi nigar egiten zutela andereari dolu emanik.
- Anderea hila da; nun ehortziren dugu?
- Aitaren baratzean, ezpelaren azpian,
liho liliz estalirik eta tunba eder batean.
Handik hirurgarren egunean, hilak aitari oihu:
- Aita, entzun nezazu: ni orain hemen nuzu;
biIjinitatea beiratu nahiz hila egona nuzu.
- Hori hola egin baduzu behar bezalakoa zira zu.
Moltsan sartzen tut eskuak zure ezkonarazteko,
jaun gazte aberats batekilan zure kalitateko.
| Debajo del espino blanco la señora se ha dormido
bella como una rosa, blanca como la nieve;
tres capitanes se la llevan engañada.
Los tres capitanes vinieron en busca de la señora,
sobre una caballeria la han colocado, envuelta en un manto.
Se la han llevado a París, sin saberlo sus padres.
En París una posadera le saluda cumplidamente;
le saluda cumplidamente y le pide detalles:
Dime, señora, si vienes a lajuerza o por amor.
La señora entonces se declaró suavemente:
- No, no; mi corazón ha venido muy a la fuerza; he
venido habiéndome robado en la galería tres capitanes.
Los capitanes, al oír esa palabra, se acercan a la señora:
- Señora, cena sabrosa y tranquilamente; hoy
tendrás tres capitanes como servidores tuyos.
La señora, al oír esas palabra, cae muerta.
Los capitanes parten, juntando sus tropas,
llorando copiosamente por el duelo de la señora.
- La señora ha muerto. ¿Dónde la enterraremos?
- En la huerta de (su) padre, debajo de un boj,
cubierta de lirios y en una hermosa tumba.
Al tercer día la muerta grita a su padre:
- Padre, óyeme; estoy aquí ahora. Queriendo
guardar la virginidad, me he hecho la muerta.
- Si lo has hecho así, eres como debes ser.
Meto las manos en la bolsa para casarte
con un señor joven y rico, de tu calidad.
|
Hitzak eta musika: Herrikoiak
Itzultzailea: Antonio Zavala
Iturburua: Euskal Erromantzeak (Antonio Zavala)
| |
Antonio Zavala idazlearen Euskal Erromantzeak liburutik hartutako zatia
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina