Anderea gorarik

Anderea Gorarik erromantzea edo balada Antonio Zavala jaunak jasoa dauka bere Euskal Erromantzeak liburuan. Liburu horren hitzaurrean egileak azaltzen du nolatan sailkatu zituen erromantzeak liburuan multzoka aurkezteko, eta sailkapen horren arabera Itzulera motako erromantzea litzateke Anderea Gorarik erromantzea.

Euskal Erromantzeak liburuan Antonio Zavalak desberdintzen dituen sailak edo multzoak hauek dira:

• Erromantze Historikoak. Gertaera batetik sortutako kantak izan daitezke, pertsona izenak eta toki-izenak aipatzen dira. 
• Ohorea eta izen ona. Ohorea arriskuan jartzen duen auziren bat azaltzen diguten kantak osatzen dute.  
• Itzulera. Etxea utzi ondoren eta urteak kanpoan eman eta gero, etxera itzultzean gertatzen dena kontatzen diguten kantak dira.  
• Amodiozko erromantzeak. Erromantzeek ere amodioari kantatu diote, baina kantua erromantzea izan dadin ezin daiteke ahaztu kontakizun bat derrigorrezkoa dela.  
• Ipuinak. Kontu zaharrak izaten dira eta gutxi batzuk direlako ez da hau oso sail handia.  
• Beranduko kantak. Multzo honetan horren zaharrak ez diren kantak sartu ditu egileak.  
• Erlijio-erromantzeak. Eguberria, Jesuskristoren Pasioa, Kristau fedea, Ama Birjina eta santuen bizitzak izaten dira gai nagusiak.  
• Erromantze-puskak. Kanta zatiak dira, egituraz erromantzeak diruditenak.
• Erdi Aroko kantak. Erromantzeen aurrekariak direlakoan liburuan jasotzea erabaki zuen egileak.  

Dagokigun Anderea Gorarik erromantzea dela eta, honelaxe azaltzen du Antonio Zavalak zer diren Itzulera motako erromantzeak. Antonio Zavalaren hitzak:

Urrengo saillari Itzulera ezarri diogu izena. Gaurko aurrerapenak dirala-ta, aitaren batean egiten ditugu guk gure ibilaldiak munduan barrena. Bai nunaitik etxera gure berriak errez eta noiznai bialdu ere.

Garai batean, berriz, etxetik noiz irten bazekiten gerrara zijoazen arma-gizonak edo bela-ontzi batera igo eta itxasoetara abiatzen ziran mariñelak. Baiña atzera noiz etorriko ziran nork esan? Suerte ori zutenak, andik urteetara azalduko ziran. Ezagutu eziñezko itxuran etorri ere sarritan.

Orra or, besterik gabe, literatur-gai berezi bat, Odisea liburuan edo bearbada leenago asi zana, eta prosaz eta itz-neurtuz ainbeste orrialde bete arazi dituana: munduan zear ibili ondoko etxeratzea edo itzulera, gure erromantzeetan ere bein eta berriro modu batera edo bestera agertzen dana.

Anderea Gorarik: Anje Duhalde

Hauxe da Kantu kanta kantore (Baiona, 1967) bilduman argitaratu zen bertsioa eta horri dagokion itzulpena:

ANDEREA GORARIK    (Andere ederra, gorarik zaude leihoan... )
- Anderea, gorarik zaude leihoan, zure senarra behera dago Frantzian; hura handik itzul ditaken artean eskutari har nezazu etxean. # Ene senarra behera dago Frantzian hura handik itzul daitaken artean eskutari ninhaur aski niz etxean hauzoak hurbil utzi derauzkit juaitean. - Izan nuzu Frantzian et'Espainian, bai eta ere Angletarre guzian; andere ederrik ikusi badut heietan zure parerik ez zen ene begietan. # Mutil gaztea, ederki zira mintzatu, gaurko ostatu gure etxean baduzu ganbera garbi, ohea xuri dukezu, ninhaur ere aldean hurbil nukezu. - Zure senarra ni baino gizon hobea zazpi urtez hark eman deraut ogia zortzigarrenean bere azpiko zaldia anderea, begira fidelitatea. # Uri haize ura denean uherlo andretto hauk oro girare parlero hitzño hori juan zerautazu laxero ene senarra zukan truka ez niro. - Anderea iragan zautzu denbora, eskeini tutzu ohea eta ganbara; heieklanin oi! zure gorputz propia, ez deia bada errazu hori egia # Eskutari jaun bilho urdin faltsuia hi ote hiz nihaurren lehen semea altxazak, altxa ezker aldeko begia ene semeak han baitik sor seinalea. - Iratzea beteko denean udarez zezen xuria erditzen denean xahalez labe gorria betetzen denean elurrez erranen dautzut zurea naizen bai ala ez. # Ur gainean eginen diat zubia han ereinen ogitto hazi gorria han jin arte ogizko opil xuria ez duk izanen amaren barkamenduia.	- Señora, alta estás en la ventana. Tu marido (está) lejos en Francia. Mientras él vuelve de allí, recíbeme como escudero en casa. # ¿Que mi marido está lejos en Francia? Mientras él vuelve de allí, me basto yo como escudero en casa. Los vecinos me los dejó cerca al marcharse. - He recorrido Francia y España, y también toda Inglaterra; hermosas mujeres he visto en esos (paises), pero ninguna, a mis ojos, que te iguale. # Joven galán, hermosamente has hablado; hoy tienes hospedaje en nuestra casa; encontrarás una habitación limpia y una blanca cama, y a mí misma me tendrás al lado. - Tu marido es mejor hombre que yo; durante siete años él me ha dado el pan; y al octavo la caballería que montaba; señora, guarda la fidelidad. # El viento de lluvia, cuando viene con agua, es hosco. Las mujeres somos todas charlatanas, esa palabra se me escapó sin darme cuenta. Yo no cambiaría a mi marido por ti. - Señora, se te ha pasado el tiempo... Has ofrecido cama y habitación, y con ellos, ¡ay!, tu propio cuerpo. ¿No es ésa, dime, la verdad? # Escudero, señor de pelo gris, falso, ¿eres tu mi hijo mayor? Levanta, levanta el ojo izquierdo, mi hijo tiene ahí una señal de nacimiento. - Cuando el helecho se llene de peras, cuando el toro blanco para terneros, cuando el horno ardiente se llene de nieve, entonces te diré si soy tuyo o no. # Sobre el agua construiré un puente, y allí sembraré la roja simiente del trigo; hasta que allí nos venga un blanco bollo de pan, no tendrás el perdón de (tu) madre.
Hitzak eta musika: Herrikoiak Itzultzailea: Antonio Zavala Iturburua: Euskal Erromantzeak (Antonio Zavala)

Antonio Zavala idazlearen Euskal Erromantzeak liburutik hartutako zatia