Herria eta hizkuntza Larara, larara, larararara, Larararara, larararara, Larararara, larararara, Larararara, larararara Larararara, larara larara Je vous salue Marie! Iragan egun batez, ostatu batean, bi lagun ari ziren, eztabai betean, biak ziren euskaldun, zintzoak ustean, halere ezin adi, elgarren artean, entzuten egona naiz, umore tristean Ez dut osorik hartu, baten parabola, erderaz mintzo baitzen, berak jakin nola, gure herri maiteaz zuela axola hau, bere gain beharra, bertze men dagola, "Gora Euskal Herria" frantsezez ziola. Bertzea oldartu zen, euskera garbian, “Gure hizkuntza ez da, galduko agian, hori dugu bereizik, guk Euskal Herrian, gainerakotan gaude, bertzen negurrian, frantsez egina gira, joan den aspaldian”. Bi gizon horietan, zugaitz onekoa, batek ondoa zuen, bertzeak hostoa, gauza arraro hori, ez dut gustokoa, mendian bizi arren, dut ikustekoa, gaiztaneren aldaxkez, jantzirik pagoa, Bat herria goratzen, arrotz baten gisa, arrotz nahiak berriz, herriaren hitza. Gureak ja egin du, gaiten garbi mintza, lainopean bezala, galduak gabiltza, ez daizke bi nagusi, batean zerbitza. Elkarri direlakotz, bi gizon jazarri, gauza bat bera dute, bi pusketan ezarri erakatsi nahi dut, nik puskak elgarri, gure hizkuntza eta, gure Euskal Herri, konparatzen baititut, izaite bateri. Anai-arrebak entzun, ene aho hotsa izaite bat ez daike, hezur utsez osa, Herria da gorputza, Hizkuntza bihotza, bertzetik bereiztean, bitarik bakoitza, izaite horrendako, segurra hilotza. Batzuk herriaz orroit, euskaraz ahantzi bertzek euskara maite, herria gaitzetsi; hizkuntza ta herria berex ez doatzi, berek nahi daukute konpreniarazi bata bertzea gabe ez daizkela bizi. Larararara, larararara, Larararara, larararara, Larara larara, larararara, Larara larara, larararara Larara larara, larara larara Je vous salue Marie! (Hitzak: Fernando Aire Etxart "Xalbador")
Zortzi bertso dira guztira lehen laurek gaia azaleratzen dute eta azken lau bertsoen bitartez egileak bere ikuspuntua ematen digu.
Lehen bertsoan egoera aurkezten digu egileak, ostatu batean bi gizonen arteko eztabaida politikoa sortzen dela adierazten digu. Hurrengo bi bertsoetan gizon bakoitzaren iritzia jakinarazten digu, bata abertzaletzat dauka bere burua nahiz eta euskararik ez duen menperatzen eta frantsezez hitz egiten duen; bestea berriz euskeraz aritzen da baina bere hitzetan herria arbuiatzen du onartuz Frantziaren nagusitasuna, bigarren gizon honek herria ukatzen du baina euskera bultzatu nahi du. Laugarren bertsoan bi gizonak zuhaitz beraren atalak direla dio bertsolariak, eta biek elkar beharra daukatela, bata hostoa bada bestea enborra delako.
Azken lau bertsoetan Fernando Airek kantatzen du Herria eta Hizkuntza ezin daitezkela banandu. Bosgarren bertsoa ezkorra da, gizon biren jarrera berriro errepikatzen du, batak arrotz baten hitzekin herria goratzen du eta besteak herriko hitzekin arrotzen nahia sustatzen du; horren ondorioz galdua gaudela dio bertsolariak. Seigarren eta zazpigarren bertsoetan izaki bizidunaren ildotik jarraitzen du berriro ere, lehen zuhaitzaren aipamena egin duen bezala; horren arabera Herria gorputza litzateke eta Hizkuntza bihotza litzateke, bata ezin daiteke bizi bestea gabe. Eta horrelaxe bukatzen du azken bertsoan ere, Hizkuntza eta Herria ez doazela bereizirik eta bata bertzea gabe ez daizkela bizi.
Herria eta hizkuntza
ErantzunEzabatuHará unos días, en una taberna,
dos personas discutían vivamente;
los dos parecían rectos vascos,
pero no podían entenderse.
Los estuve escuchando con tristeza.
No entendí del todo bien lo que uno decía,
pues él sabrá por qué, hablaba en erdera,
decía que amaba a nuestro pueblo,
y que ahora dominado, debería ser libre,
esto lo acompañaba con "Gora Euskal-Herria" dicho en francés.
Irrumpió el otro en claro euskera:
"No se perderá nuestra lengua.
únicamente ella es nuestra diferencia,
por lo demás, somos como todos.
¡Hace ya mucho que nos hicimos franceses!"
Estos dos hombres, como un buen árbol,
uno era el tronco, y el otro las hojas,
no me gustan estas separaciones;
a pesar de vivir en el monte.
Aún no he visto un haya con hojas de castaño.
Uno ensalzaba el pueblo, como un extranjero,
el otro los deseos del opresor en nuestra lengua,
hablemos claro,
andamos perdidos en la niebla,
no es posible servir a dos amos.
Enfrentándose los dos hombres,
rompen en dos la unidad viva.
Quiero reunir lo dispersado,
nuestra lengua y nuestro pueblo
porque son una misma realidad.
Hermanos-hermanas escuchadme,
no se puede crear un ser con esqueleto;
la tierra es el cuerpo, la lengua su corazón;
separar uno de otro
es matar lo que está vivo.
Unos se acuerdan del pueblo y olvidan el euskera.
Otros aman el euskera y rechazan el pueblo.
La lengua y el pueblo no van separados.
Ambos nos quieren hacer entender
que no pueden vivir uno sin el otro.
Fernando Aire “Xalbador”