Topa dagigun

Topa dagigun    Errioxar, Baigorriko,    Bakio nahiz Getariko    topa dagigun eta bakean    bizi gaitezen betiko. (bi)        Umeak arretaz horni,        gazteei hitza eskaini,        gaztetxoago eta haurrago        izan gaitezen geroni. (bi)      Errioxar, Baigorriko,    Bakio nahiz Getariko    topa dagigun eta bakean    bizi gaitezen betiko. (bi)        Ez uka amonei hitzik,        entzun agureei pozik,        zaharra ez da izandakoa        luzaroan dena baizik. (bi)      Errioxar, Baigorriko,    Bakio nahiz Getariko    topa dagigun eta bakean    bizi gaitezen betiko. (bi)        Hierarkia da lehorra,           harremana emankorra,        errespetuan dago gordeta        emakumeen altxorra. (bi)      Errioxar, Baigorriko,    Bakio nahiz Getariko    topa dagigun eta bakean    bizi gaitezen betiko. (bi)    (Hitzak: Jon Sarasua)     (Musika moldapena: Antxon Latxa)

Debemos este poema al bertsolari Jon Sarasua. Los arreglos musicales son de Antxon Latxa si bien la melodía es de origen georgiano, concretamente es la melodía de la popular canción Suliko. El poema Topa dagigun lo componen cuatro estrofas, la primera de las cuales funciona como estribillo. Cada estrofa cuenta con cuatro frases y riman la primera, segunda y cuarta frase, así tenemos:

1        Baigorriko | Getariko | betiko
  
2        horni | eskaini | geroni
  
3        hitzik | pozik | baizik
  
4        lehorra | emankorra | altxorra

El motivo principal del poema lo marca el estribillo y es un brindis a la vida, las otras estrofas recorren tres protagonistas de la vida que se quieren destacar.

Errioxar, Baigorriko, Bakio nahiz Getariko topa dagigun eta bakean bizi gaitezen betiko.	Brindemos Ya sea de Rioja, de Baigorri, de Bakio o de Getaria, brindemos y vivamos para siempre en paz.
Umeak arretaz horni, gazteei hitza eskaini, gaztetxoago eta haurrago izan gaitezen geroni.	Niños y juventud Cuidemos a los niños con atención, demos la palabra a los jóvenes, y seamos así nosotros más jóvenes y más niños.
Ez uka amonei hitzik, entzun agureei pozik, zaharra ez da izandakoa luzaroan dena baizik.	Nuestros mayores No le neguemos la palabra a las abuelas, escuchemos a los abuelos con alegría, viejo no es lo antiguo, sino lo que ha perdurado.
Hierarkia da lehorra, harremana emankorra, errespetuan dago gordeta emakumeen altxorra.	La mujer La jerarquía es estéril, las relaciones productivas, en el respeto está el tesoro de las mujeres.

Oskorri. Hitzak: Jon Sarasua

Suliko: Georgia aldeko abestia

Suliko (Georgiarraz: სულიკო) izen bat da, Georgian gizonezkoek zein andrazkoek erabiltzen dutena, Suliko izena itzultzean "arima" izan daiteke dagokion euskal hitza.

Suliko amodiozko poema baten izenburua da, 1895ean Akaki Tsereteli printze georgiarrak idatzitako poema alegia. Akaki Tsereteli-ren poemari musika ezarri zion Sulkhan Tsintsadze konpositoreak georgiako doinu herrikoi batean oinarriturik. Hona hemen Suliko amodiozko poemaren hitzak:

Suliko
Georgiarraz (jatorria)	Ingelerako bertsioa	Errusierako bertsioa
საყვარლის საფლავს ვეძებდი, ვერ ვნახე!.. დაკარგულიყო!.. გულამოსკვნილი ვტიროდი „სადა ხარ, ჩემო სულიკო?!“	I was looking for my sweetheart's grave, And longing was tearing my heart. Without love my heart felt heavy, I cried to the night - "Where are you, my Suliko? "	Я могилу милой искал, Но ее найти нелегко, Долго я томился и страдал; Где же ты моя Сулико!
ეკალში ვარდი შევნიშნე, ობლად რომ ამოსულიყო, გულის ფანცქალით ვკითხავდი „შენ ხომ არა ხარ სულიკო?!“	Alone among the thorns of the bush A lone rose was blooming My heart was beating hard, I had to ask it: "Where have you hidden Suliko?".	Розу на пути встретил я, В поисках уйдя далеко, Роза, пожалей, услышь меня, Нет ли у тебя Сулико?
სულგანაბული ბულბული ფოთლებში მიმალულიყო, მივეხმატკბილე ჩიტუნას „შენ ხომ არა ხარ სულიკო?!“	A nightingale hid with bated breath In the branches of the rose thorn Gently, then, I asked him if he was the one, if he had any news of Suliko	Среди роз душистых, в тени, Песню соловей звонко пел, Я у соловья тогда спросил Сулико не ты ли пригрел?
შეიფრთქიალა მგოსანმა, ყვავილს ნისკარტი შეახო, ჩაიკვნეს-ჩაიჭიკჭიკა, თითქოს სთქვა„დიახ, დიახო!“	The Nightingale lifted his head high And sang a loud clear song to the stars His eyes held a gleam, and he cocked his head As if to tell me "Yes, yes, I know Suliko!"	Соловей вдруг замолчал, Розу тронул клювом легко, Ты нашел, что ищешь, - он сказал Вечным сном здесь спит Сулико …
ნიშნად თანხმობის კოკობი შეირხა... თავი დახარა, ცვარ-მარგალიტი ციური დაბლა ცრემლებად დაჰყარა.	for the confirmation nightingale, ashamed and band softly down, dew and pearl of heavenly tale, ."shed as a tear on the ground	Роза, наклонившись слегка, Свой бутон раскрыв широко, Тихо прошеплала мне тогда Не найти тебе Сулико.
დაგვქათქათებდა ვარსკვლავი, სხივები გადმოსულიყო, მას შევეკითხე შეფრქვევით „შენ ხომ არა ხარ სულიყო?!“	star was illuminating us, beams had been came out from her, and i asked her heedlessly, fuss, are you my Suliko mere
დასტური მომცა ციმციმით, სხივები გადმომაყარა და იმ დროს ყურში ჩურჩულით ნიავმაც ასე მახარა	confirmation gave with twinkling, spreaded beams really sad, while in ear by whispering, breeze identically make me glad
„ეგ არის, რასაც ეძებდი, მორჩი და მოისვენეო! დღე დაიღამე აწ ტკბილად და ღამე გაითენეო!
„სამად შექმნილა ის ერთი ვარსკვლავად, ბულბულ, ვარდადო, თქვენ ერთანეთი რადგანაც ამ ქვეყნად შეგიყვარდათო“.
მენიშნა!.. აღარ დავეძებ საყვარლის კუბო-სამარეს, აღარც შევჩვი ქვეყანას, აღარ ვღვრი ცრემლებს მდუღარეს!
ბულბულს ყურს ვუგდებ, ვარდს ვყნოსავ, ვარსკვლავს შევყურებ ლხენითა და, რასაცა ვგრძნობ მე იმ დროს, ვერ გამომითქვამს ენითა!	I listen to the nightingale's songs I smell the perfume of that wild rose I see the stars, and what I feel then No words could describe!
ისევ გამეხსნა სიცოცხლე, დღემდე რომ მწარედ კრულ იყო, ახლა კი ვიცი, სადაც ხარ სამგან გაქვს ბინა, სულიკო!	Ah, life has meaning once more now! Night and day, I have hope And I have not lost you, my Suliko I shall always return to you, I know now where you rest.

Dirudienez Jozef Visarjovovič Džugašvili (Stalin) Sobiet Batasuneko buruzagi nagusiak Suliko abestia oso gogoko zuen eta horregatik bere agintaldi denboran (1920tik 1953ra) sarritan programatu egiten zen irratian. Ikus dezagun Stalin-en argazkiaz osaturiko bideo hau eta entzun dezagun bere abestia:

Jozef Visarjovovič Džugašvili (Stalin) irudietan eta gibelean Suliko abestia

Akaki Tsereteli 

Akaki Tsereteli (Georgiarraz: აკაკი წერეთელი) 1840an jaio zen eta 1915en hil zen. Poeta izateaz gain politikari garrantzitsua izan zen eta Georgiako independiantziaren alde borrokatu zuen.

Gaur egungo Georgia herriaren eta estatuaren fundatzaile nagusia Ilia Chavchavadze (Georgiarraz: ილია ჭავჭავაძე) izan zen. Ilia Chavchavadze 1837an jaio zenez eta georgiako aristokraziakoa zenez Akaki Tsereteli ezagutu zuen. Ilia eta Akaki lagun handiak ziren, biak idazleak eta biak abertzale georgiarrak.

Akaki Tseretelik ehunka poema idatzi zituen, gai nagusia aberria zen baina gai historikoak jorratu zituen ere. Poesiarekin batera kazetaritza eta antzerkigintza landu zituen. Suliko izena duen abestia Georgiako folkloretik hartuta dago eta bere hitzak Akaki Tseretelirenak dira.

Ilia Chavchavadze eta Akaki Tsereteli

Erandion, Maiatzaren 18an, HERRIRArekin

Goizian argi hastian

Goizian argi hastian    Goizian argi hastian,    ene leiho hegian    xori bat pausatzen da eta    goratik hasten kantan.       Xori eijerra, hain alagera       entzüten haidanian       ene bihotzeko tristüra       laster düak aidian. (bi)      Ene xoririk maitena,    zertan jin hiz nigana    iratzarrazi nialarik    ametsik eijerrena?       Jinik hain goizik uste hiena          banüala hanitx pena?       Ez, ez habil kontsolatzera       malerüsago dena. (bi)      (Hitzak: Pierre Bordazarre)

Debemos estas letras a Pierre Bordazarre Etchebarne más conocido como Etxahun-Iruri. El poema lo componen cuatro estrofas, cada estrofa cuenta con cuatro frases y riman la primera, segunda y cuarta frase, así tenemos:

1        hastian | hegian | kantan

2        alegera | haidanian | aidian

3        maitena | nigana | eijerrena

4        hiena | pena | dena

El motivo principal del poema es la soledad y la tristeza que ella provoca, pero tiene también un punto de generosidad que se muestra en la petición que el protagonista hace al pájaro.

Goizian argi hastian, ene leiho hegian xori bat pausatzen da eta goratik hasten kantan.	Al amanecer Al amanecer llega un pájaro y posándose en el borde de mi ventana comienza a cantar.
Xori eijerra, hain alagera entzüten haidanian ene bihotzeko tristüra laster düak aidian.	El canto del pájaro Hermoso pájaro, siempre tan alegre. Cuando te oigo la tristeza de mi corazón se disipa rápidamente en el aire.
Ene xoririk maitena, zertan jin hiz nigana iratzarrazi nialarik ametsik eijerrena?	¿Por qué has venido? Mi querido pájaro, ¿por qué has venido donde mí? despertándome en el más hermoso de mis sueños.
Jinik hain goizik uste hiena banüala hanitx pena? Ez, ez habil kontsolatzera malerüsago dena.	Vete a consolar... ¿Pensabas que tengo muchas penas? No, no, vete a consolar a alguien más desafortunado que yo.

Txomin Artola eta Amaia Zubiria. Hitzak: Etxahun-Iruri

2013-06-08, Bilbo Kantari berezia

Bilboko kantuzaleek eta Bilboko konpartsek egindako deialdia: Aste Nagusiaren 35. urteurrena ospatzeko ekintzen barnean, Bilbo Kantari berezi bat prestatu da datorren ekainaren 8rako. Plana paregabea da, eta gurekin parte hartzera gonbidatu nahi zaituztegu, hona hemen egunerako prestaturiko kartela.

Convocatoria de Bilboko kantuzaleak y Bilboko konpatsak: Con motivo del 35 aniversario de la Aste Nagusia, se ha preparado un Bilbo Kantari especial para el próximo 8 de junio. Se trata de un excelente plan al que estamos todos invitados, arriba tenéis el cartel anunciador.

Georgia, hizkuntza eta kantua (Gontzal Mendibil)

Georgia, hizkuntza eta kantua

Badira sei bat urte lagun talde musikari euskaldun bat Kaukaso aldean dagoen Georgia herrialdean izan ginela. Gure joan-etorria korapilatsua izan bazen ere bizi izandakoa ez dut ahazteko!.  

Durangoko azokak aurten Georgiar (kartulien) literatura ekarri digu gugana. Antza denez gure georgiar idazleek ere ez dute honantz etortzeko errez izan. Tamalez, etorteko ziren lau idazleetatik, hainbat oztopo jasan ostean eta bidaiatzeko baimenik lortu ezean, bik besterik ez dute etortzerik lortu.

     Bidaia haren oroimen biziak dauzkat oraindik gogotan. Georgiarrek gure bihotzak hunkitu eta barruak murgierazi zituzten orduan. Harrera ezin hobea egin ziguten. Nire ustez, lekuak baino lekukoak dira estimatuago bidaietan eta horixe gertatu zitzaigun, bertako jendeak liluratu egin gintuela. Hitza betetzen zekitenak ziruditen kartuliarrek, zerbaiten beharrean bageunden, beti laguntzeko prest agertzen zitzaizkigun. Eta benetako eskasian egon arren, tabernetan, hoteletan edo jatetxetan, bertako langileek ez zizuten inondik inora propinarik onartuko.

  

 Ordutik hona sarritan izan dugu albiste Georgia, eta dirudienez gure herriaren antzera han ere ez dute lasaidurarako aro onik. Lurralde korapilatsua izan da historian zehar eta hala dirau egun ere.

 Historia luzea, jantzia baina gora-beheratsua dute georgiarrek. K.a. IV mende, erromatarrek eta grekoek Iberia izenaz deitzen zieten Georgiarrei.  Beraz, iberotarrak ziren georgiarrak. Bada ibero horiek gure lurralde hauetarantz etorri zirela  diotenik. Badira baita gure hizkuntza eta georgiaren arteko parekotasuna begi bistan jartzen dutenik ere. Aintzinako iberoen aztarna omen da euskera, hangoxekoen irla. 

Eta konpareketan hasita, hizkuntzaren aztarnetan murgilduta eta antzekotasunera begira fonemen antzekotasuna ageri agerian da. Toponimiara bagatoz ere han Artxanda, aran, uri, pasanauri, ura, zemendia, artoa, aramotz, iber, guria, txitxia eta halako hitzak neuk entzunak eta ikusiak ditut. Hizkuntzalariek eta hortan dihardutenek badute oraindik zer ikertu, baina gaurkoen begiez entzumenez edo adimenez baino, atzokoen irudimenez eta aztarnaz eta arrazto haien bizitasunez  ikertu dezatela eskatuko nieke.

Hizkuntzaren tonoa, esanak egitura ez da idatzitako textoetatik bakarrik aztertu behar, hala uste dut, barruko adimenak eta entzumenak argituko dizkigu gauza asko, berez zientziak hotz hotzean argituko ez digunak, jakinda gainera kasu hontean, gurea, alfabeto erromanoa dela eta beraiena zirilikoa.

Beraz kontu egiten diot: Jon Keats poeta britainiarrak dinoanari ”zertan ez nago ziur bihotzaren garbitasunaz eta irdudimenaren egiaz ez bada: eta irudimenak edertasuna hartzen duena egia izan behar”.

Ba da bestetik gure artean parekotasunetara joanda izaera ere parekoa dugula eta jateari eta janarekiko diogun miresmen hori ere berdintsua dela dionik. Jan, edan eta kantatu hori bait da Georgiar batek egin beharreko betebeharrik derrigorrezkoenak, eta nola ez, otorduan brindisak, topa eta topa, orain gure herriaren etorkizunarengatik eta bi minututako berbaldia, gero gure emakumezkoen zoriontasunarengatik, geroago gure umeen ondasunagatik eta horrela jatordu osoan zutik jarri eta topa. 

Georgiak 70.000 km2 dauzka, Euskalherria hiru aldiz; eta sei milioi biztanle. Lurralde berdea, menditsua, antzinateko historiaz betea, baina lurralde zaila, gertarera gogorrek suntsitua eta sakabanatua, isolatua; ekialdean Azerbaiyan eta Dagestan ditu auzo, goialdean Txetxenia, behealdean Turkia eta Armenia eta mendebalderantz  itsas beltza.

Tartaroak XIII. mendean sartu eta inbaditu zuten gaur Georgia dugun herrialdea. Gune korapilatsua eta nahaztua dugu Kaukaso aldea, ez da oraingoa, Persiarrek eta Bizantziar inperioa handiak han izan ziren konkista nahian urte luzez. 1795 aldera Persiarrek txikitu zuten Tblisis Georgiarren hiriburua. Handik lasterrera Errusiar imperio handiaren menpe gelditu zen Georgia. Orain hamasei bat urte birujabetasuna lortu ba zuten ere, gaur egun Errusia eta Georgiaren arteko tirabirak handiak dira. Liskarrean diraute egun. Eta 1999z geroztik, hau da, Putin boterean dagoenetik areagotu besterik ez dira  egin areriotasunak. Moskuk bertan hainbat base militar ditu eta ez dute oraingoz uzteko asmorik agertu.

Putinek, georgiarren kontrako akusazio gogorrak bezain ankerrak jaurti izan ditu sarri askotan. Georgiak ez duela terrorismoaren kontrako laguntzarik eskeintzen eta Txetxeniar gerrilarie armaz hornitzen dietela batetik eta lurralde hura terrorista errefuxiatuen babesleku bihurtu denaren akusazioz. Moskuk ordudanik, georgiar ekonomiari min egin izan dion blokeoa jarriz.

Kantuak dion bezalaxe, ez dira beraz garai onenak kartuliarrentzat. Baina politikaren zailtasunak ahaztu barik eta  egunerokotasun deserosoak kontuan hartuta, egunotan georgiarren literaturaz aditzeko eta entzuteko parada eta gozamena izango dugu Durangoko azokan. Hango bi idazle entsutetsu etorri dira gugana, geuk ere beraien sorkuntzen berri jakin dezagun.

Bi gauzak salbatu izan digu Georgiarren etorkizuna, bata hizkuntza (hizkuntza zaindu eta landu behar den lehen balorea baita) eta bestea, kantua, eta bi hauexengandik gaude bizirik georgiarrok, hauxe ziozkun bertako lagun batek eta inoiz kontatu izan dudan gertaera  hunkikarri bat esan zigun gure lagunak: Georgiarrek mendizaleak baitira, Kaukaso iparrean 6 mila metrotik gorako mendigainak daude eta gertaera triste bat bizi izan dutenaren berri eman ziguten. Ba omem zihoazten lau georgiar gazte bertako mendi mitiko bat eskalatzera eta zorigaitzez lauetariko bat kordadan labanka egin eta zintzilika geratu omen zen beste hiruren pentzu eta hauen indarren menpe. Gauza gutxi egin zezaketen hiru lagun hauek, indarrak ere denbora pasaz ahultzen zihoazen eta  zintzilik zegoen laugarren honek kordela mozteko oihukatzen baitzien, baina nola moztu, nola utzi laguna hiltzen, eta laurak arriskuan eta indarge. Zintzilika zegoen hura kantatzen hasi baitzen ozen eta tinko, hauxe bait da hiltzeko prest dagoenaren seinale, georgiarrek kantatzen hiltzen baitira eta kantua oihartzun bihurtzen baita belaunaldi luzeetan. Horrelaxe hiltzen ziren georgiar lagunik onenak eta kantu hoiekin salbatu omen zen Georgia.

     Euskaldunok ere berdintsu egiten omen duzue, kantatu eta zuen hizkuntza zaindu, zihoen kontalariak. Badakigu euskaldunok aspaldidanik ari zaretela zeuenari eusten, nortasuna gordetzen, eta erroak mantentzen. Georgiarrentzat lurrari maitasuna eskeintzea eta bizitzari errespetoa gurtzea dira izaterik preziatuenak. Guk betidanik apreziatu dugu bakea, gure maitasunez utziko diegu gure hurrengoei, pasa diezaiegun gure semeei gure ohiturak, gure izatea eta gure baloreak, beraiek ere zintzo eta leial defendi ditzaten, halako hitz esanguratsu ederrekin agurtu ziguten.

Behar bezalako harrera eskeini diezaiegun. Georgiarrengandik egiten dut topa! eta Georgiarren hizkuntzak eta beraien literaturak oparotasuna euki dezan!

Gontzal Mendibil

Kantaria hil dute (Gontzal Mendibil)

Kantua, urrezko mito jolastia       -Homero-    KANTARIA HIL DUTE    Orain ez asko    aho betez kantatzen genuen,    halako baten, isilduz,    entzule bihurtu ginen.    Kantaria hil dute    hil dute kantua    isilarazi digute    barruko soinua.    Harrabotsa eta lotsa    ulergaitza dena    zaratarekin ito da    kantariaren lana.    Kantaria isildu da    jada ez da kanturik    ez ei dugu entzun nahi    txorien txiorik.    Kantu-ele ederrek    baretzen zituzten bihotzak    babesten gintuen    kantuaren hotsak.    Kantuen adostasunean    kantatzen genuen aldian    baztertu da, mututu da    kantuen durundia.    kantua esperantza zen    elkarguneko poza eta malkoan,    gure baitan eta zainetan    iradokitzen zigun desioan.    Kantua ezintasunen egarri    negar eta plazerren betegarri       kantaria gure nahien iragarle       samin guztien ordezkari.    Eta isilaraziz    deiadar handiz    zarata kantu    digute bihurtu.    Kantariak    kantatzea du helburu    beraz:       kantuz bizi       kantua jaurti       kantuari eutsi       kantuz jantzi       kantuz maite       kantuz auzi       kantuz jaso       kantuz giro       kantuz penaz       kantuz pozik       kantuz kantu       kantuz beti.    (Hitzak: Gontzal Mendibil)

Kantakidetza (Gontzal Mendibil)

KANTAKIDETZA    Kantu kantari    gugana dator    gugandik doa kantua.    Kantuz bihotza    kantuz bizitza    kantuz alegeratzen gogua.    Kantagintzari    jartzen diogu    geure poza eta arima.    Kantu kantari    dugu ahotsa    saminak leuntzeko egina.    Kantu kantari    ari natzaizu    biziari kantua emanez    kantu kantari    laztantzen dugu    adiskidantza adorez.    Kantu ta kanta    kantuak lantzen    pasatzen ditut egunak.    Kanta ta kantu    elkarkidetzan    eiten ditugu lagunak.    KANTUZ BIZI    KANTUZ JAURTI    KANTUARI DIOGU EUTSI    KANTUZ MAITE    KANTUZ ERNE    BIZITZA KANTUZ DUGU JANTZI.       KANTUZ POZIK    KANTUZ PENAZ    KANTUZ DIHARDUT BIDEAN    KANTUZ KANTU    KANTUZ BETI    KANTU KANTARI EKINEAN.    Izotz eta haize,    eguzki euri    gogoa eta sentipen.    kantuaren hotsak    jaurtitzen ditut    bizi baten oroimen.    Ur jarioaren    indarrean dagi    kantari kantakidetza.    Kolore anitzeko    promesan biziz    kantuan dugu esperantza    Kantu ederrez    loratzen dugu    hitza eta irudimen.    Kantu eleak    lurra babesten    ta gizakia du ontzen    Kantuak ditu    ezintasunak    aldi batean aldentzen    kantuz bizi da    buztangorria    kantuz digu eguna alaitzen.       KANTUZ BIZI    KANTUZ JAURTI    KANTUARI DIOGU EUTSI    KANTUZ MAITE    KANTUZ ERNE    BIZITZA KANTUZ DUGU JANTZI.    KANTUZ POZIK    KANTUZ PENAZ    KANTUZ DIHARDUT BIDEAN    KANTUZ KANTU    KANTUZ BETI    KANTU KANTARI EKINEAN.    Negar plazerren    betegarri da    kantuaren bizimina.    Gure nahiaren    iragarle da    kanturako dugun estima.    Osasuna ta    adiskidetzan    kantuan dugu esperantza.    kantatzen duenak    bizirik darrai    bizi pozen elkargintzan.    KANTU KANTA    KANTUKA    KANTAKIDETZA KANTARI.    KANTUZ KANTU    KANTIKAN    GAU ILUNEAN IZAR BI.    KANTUZ KANTA    KANTUAN    ELKARKIDETZAN KANTARI.    KANTAK KANTUZ    BIZITZAN    SAMINAK LEUNTZEN GOGOTIK.    (Hitzak: Gontzal Mendibil)

2013-05-10, ostirala, entsegua

Maiatzako lehen entsegu eta kantujirarako deialdia: Eguna: maiatzaren 10ean, ostirala  Ordua: 19:00etan Tokia: Kristo Baseliza Saio honi lotuta Gontzal Mendibil abeslariari dagokion 20. fitxa fitxa prestatu da. Entsegu honetan Gontzal Mendibilen diskografiatik hartutako hiru abesti ikasiko ditugu: Kapitalismoak (Hitzak eta musika: Jesus Mari Markiegi). Kantutegiko 102. orrialdean dagoena, 20. fitxa Laster laster (Hitzak: Bittor Kapanaga | Musika: Gontzal Mendibil). Kantutegiko 110. orrialdean dagoena Bagare (Hitzak: Bittor Kapanaga | Musika: Gontzal Mendibil). Kantutegiko 30. orrialdean dagoena Gontzal Mendibil kantariarekin harremanetan jarrita, besarkada estu bat bidaltzen digu eta horrekin batera bi poema: Kantakidetza eta Kantaria hil dute.

Convocatoria del primer ensayo y kantujira de mayo: Día: 10 de mayo, viernes  Hora: 19:00 h Lugar: Ermita del Cristo Como complemento a esta sesión se ha redactado la correspondiente ficha (20. fitxa) dedicada al cantante Gontzal Mendibil. Se han elegido las siguientes tres canciones tomadas de la discografía de Gontzal Mendibil: Kapitalismoak (Hitzak eta musika: Jesus Mari Markiegi) página 102 del cancionero y ficha 20 Laster laster (Hitzak: Bittor Kapanaga | Musika: Gontzal Mendibil) página 110 del cancionero Bagare (Hitzak: Bittor Kapanaga | Musika: Gontzal Mendibil) página 30 del cancionero Puestos en contacto con Gontzal Mendibil, nos envía un abrazo y nos hace llegar estos dos poemas Kantakidetza y Kantaria hil dute.

20. fitxa

Kapitalismoak

Sakatu hemen PDF fitxa jaisteko Pulsar aquí para bajar la ficha PDF
Sakatu hemen MP3 fitxategia jaisteko Pulsar aquí para bajar el archivo MP3

Jesus Mari Markiegi Kapitalismoak abestiaren hitzak eta musika Jesus Mari Markiegi arrasatearrarenak dira, Jesus Mari Markiegi Aiastui (lagunek "Motriko" bezala ezagutzen zutena) ETAko kidea zen eta 1975eko maiatzaren 14an Gernikan hil zuen Guardia Zibilak, 20 urte zituela. Garai hartan komunikabide guztiak erregimenaren menpekoak ziren eta zentsura oso zorrotza zen, dena den gertaera entzutetsua izan zen eta herriak bere gogoan gorde izan du goiza hartan jazo zena. Dirudienez gauzak horrela gertatu ziren. 1975eko maiatzaren 14an, goizaldeko seitan Guardia Zibilak pisu baten miaketa hasi zuen Gernikan. Atarira irten ziren jabeak, Iñaki Garai eta Blanca Salegi, eta Guardia Zibilak inor gehiago ote zegoen pisuan galdetzean, baietz erantzun zuten, bi gazte bazirela. Bitartean, bi gazte horiek, Jesus Mari Markiegi haietariko bat zelarik, leiho batetik alde egiten saiatu ziren, eta etxetik irtetean Guardia Zibilen teniente batekin topo egin zuten, tiroak elkar gurutzatu ondoren tenientea hilda gertatu zen eta bi gazteak zaurituak. Gazte batek mendi aldera jo zuen, Ajangiz aldera, eta bestea Gernikako hiri barnerantz abiatu zen. Azken honek alde egitea lortuko zuen, baina ez lehenengoak. Guardia Zibilen tenientea Bilboko hospitalera igorri zuten, eta orduan jazo zen azalpen ofizialik gabeko gertaera: Iñaki Garai eta Blanca Salegi tiroz hil zituzten zibilek. Gorbernuaren bertsioan ez da gehiagorik adierazten tiroketa bat gertatu zela baino. Bainan jakina da Iñaki eta Blanca armarik ez zituztela eta ordurako atxilotuak zeudela, horregatik susmatzen da Guardia Zibilak buruturiko exekuzio bat izan zela. Iñaki Garai eta Blanca Salegi senar-emaztearen hilobia Bi ordu beranduago, zortzi t'erdiak aldera, Jesus Mari Markiegi aurkitu zuten zibilek Ajangiz aldeko baserri batean. Jesus Marik, zauriturik, laguntza eskatu zuen Mendieta auzoan eta bertako txabola batean gorde zen. Guardia Zibilek topatu eta metrailatuz hil zuten. Jesus Marik 20 urte zituen eta bere gorputzari 40 balatik gora sartu zizkioten.

Neure txiki polita

Gorbeiako haizea

Santacruz apaizaren kondaira

Santacruz apaizaren kondaira   Aritxulegi mendiak ikusi zuen dena.   Egun ta gau kontramartxan zuhaitzpetan hegan.   Basoaren semeak zutik jarriko dira bere izena entzutean    … Santacruz apaiza.   Foruen alde guda! gazteok! zatozte nirekin!   Jainkoak dauka justizia, lurrak arrazoia.   Hilda bueltatuko dira bere lautadara,   “esan eta egin”, odoletan, euskaldunen hitza da.   Etsai madarikatuak hil dute Mugerza!   Inoiz ez dut ahaztuko Aiako bostehunak.   Gipuzkoar mendilerroa ez da zuena,   Jaungoikoaren guda zen orain da gurea.   Mesetako peseteroak goroldioari begira,   apaizaren gizonak itxaroten zelatan.   Erretaitxikik badaki nondik joanak diren,   Harrapatuko egingo ditugu Tolosa aldean.   Traizioa! Iparraldera, gorrotoz, alde egin zuen.   Oiartzunen ikusia, bueltatu ote esperantza?   Berriro izutuko da arrotz liberala.   Horrela dio historioak.   … Santacruzen kondaira.   Hitzak: Saturnino Lekunberri Starlight   Musika: ”Spancill Hill” irlandar tradizionala   Abeslaria: Bizardunak (2009)

Comencemos por decir que lo que sigue no es una traducción, ni lo pretende. Se trata, más bien, de una interpretación y somera explicación de esta canción del grupo Bizardunak. La canción nos cuenta la historia del cura Santa Cruz, famoso guerrillero carlista. 

En abril de 1872, al inicio de la Tercera Guerra Carlista, Manuel Ignacio Santa Cruz Loidi, el cura Santa Cruz, se puso a la cabeza de una pequeña partida. Actuó en las provincias de Guipúzcoa y Navarra, su campamento se situó en Aritxulegi, en las Peñas de Aya, es decir entre Oyarzun (Gipuzkoa) y Lesaka (Navarra). Pronto se convirtió en uno de los líderes guerrilleros más conocidos, por su valentía, pero también por su crueldad. Entró en conflicto con los mandos militares carlistas debido a su independencia y se vio obligado a dejar la lucha y pasar a Francia en julio de 1873 para volver en diciembre por poco tiempo, exiliándose después en Lille y Londres. Ingresó en la Compañía de Jesús y realizó una labor misionera en Jamaica y Colombia, donde murió.

El poema está organizado en base a cinco estrofas, en tres de ellas el narrador nos cuenta la historia y en las dos restantes es Santa Cruz quien habla.

Aritxulegi mendiak ikusi zuen dena. Egun ta gau kontramartxan zuhaitzpetan hegan. Basoaren semeak zutik jarriko dira bere izena entzutean … Santacruz apaiza.	La guerrilla El cronista nos pone en situación, las acciones guerrilleras se sustentan en el conocimiento del terreno y en la rapidez de movimientos. El monte Aritxulegi fue testigo de todo. Largas marchas volando bajo el manto de los árboles. Los hijos del bosque se pondrán de pie al oir su nombre: el cura Santa Cruz.
Foruen alde guda! gazteok! zatozte nirekin! Jainkoak dauka justizia, lurrak arrazoia. Hilda bueltatuko dira bere lautadara, “esan eta egin”, odoletan, euskaldunen hitza da.	La arenga Santa Cruz se dirige a sus muchachos, discurso directo pleno de ideas sencillas: Fueros, Dios, la tierra, muerte al enemigo y hermanos en la lucha. Guerra en defensa de los Fueros!!! Venid conmigo!!! Es la Justicia de Dios y la razón de la tierra. Volverán muertos a las llanuras de donde proceden. "Dicho y hecho" es palabra de vasco.
Etsai madarikatuak hil dute Mugerza! Inoiz ez dut ahaztuko Aiako bostehunak. Gipuzkoar mendilerroa ez da zuena, Jaungoikoaren guda zen orain da gurea.	La venganza Continúa el cura Santa Cruz nombrando a Juanito Mugerza Iriarte sacerdote que ejerció en Artadi, de fabulosa fortaleza física, palankari en su juventud, gran amigo y confidente del cura Santa Cruz. Malditos enemigos que ha matado a Mugerza, jamás olvidaré a mis quinientos chicos de Aya. La cordillera de Gipuzkoa no es vuestra, es la guerra de Dios y ahora es nuestra.
Mesetako peseteroak goroldioari begira, apaizaren gizonak itxaroten zelatan. Erretaitxikik badaki nondik joanak diren, harrapatuko egingo ditugu Tolosa aldean.	La emboscada En este pasaje el narrador menciona a Inazio Zapiain alias Erretaitxiki, este hijo de Oiartzun fue uno de los cinco que formaban la guardia personal de Santa Cruz. En el pasaje se pone de relieve la ignorancia del enemigo forastero en contraste con el conocimiento del medio por parte de los lugareños. Los peseteros de la Meseta contemplan el musgo, los muchachos del cura los esperan acechando. Erretaitxiki sabe qué camino han tomado, los atraparemos en la zona de Tolosa.
Traizioa! Iparraldera, gorrotoz, alde egin zuen. Oiartzunen ikusia, bueltatu ote esperantza? Berriro izutuko da arrotz liberala. Horrela dio historioak. … Santacruzen kondaira.	La traición Santa Cruz está enemistado con su superior el general Lizarraga y el cronista nos cuenta que debe huir, primero a Iparralde, más tarde a Londres y después a América donde ejercerá como misionero. Traición! lleno de odio huyó a Iparralde. ¿Habrá esperanza de que vuelva al oír nuestros lamentos? entonces de nuevo se atemorizará el liberal extranjero. Y así lo cuenta la historia del cura Santa Cruz.

Santa Cruz apaiza bere hurbileko mutilekin